Muhabbet Kuşlarında İshal Belirtiler, Teşhis ve Tedavi

Yazımızı Okuma süresi: 8 dakikadır.

Muhabbet Kuşlarında İshal Belirtiler, Teşhis ve Tedavi

İshal, hasta muhabbet kuşlarında en yaygın görülen semptomlardan biridir; hatta bazen hastalığın tek belirtisi olabilir. Kısa süreli olduğu takdirde önemli bir sorun teşkil etmeyebilir, ancak birkaç gün boyunca devam ederse ciddi sonuçlar doğurabilir ve hatta ölümcül olabilir.

İshal, sıvı kaybına yol açarak kuşun susuz kalmasına neden olabilir; ayrıca vücuttan tuz ve minerallerin kaybına sebep olarak genel bir halsizliğe, hatta aşırı durumlarda kasılmalara yol açabilir. Uzun sürdüğünde, sindirimi bozabilir veya kuşun iştahını kaybetmesine neden olarak kilo kaybı ve nihayetinde açlığa sebep olabilir. İshalin bir komplikasyonu olarak dışkı yapışkan hale gelebilir ve kloaka (vent) çevresindeki tüylerde birikebilir.

Bu durum her zaman fark edilmez ve genellikle kuş sahipleri tarafından gözden kaçırılır. Kuşun yalnızca yan taraftan incelenmesi bu dışkı birikimini göstermeyebilir, ancak kuş alttan kontrol edilirse görülebilir. Bu durum (genellikle "clag" olarak adlandırılır) kloakanın tamamen tıkanmasına yol açabilir. Eğer bu gerçekleşirse, kuş birkaç gün içinde atık maddelerin vücutta birikmesi nedeniyle ölür.

İshalin bir başka komplikasyonu, bağırsaklardaki hasarın bazen pankreası etkileyerek bağırsaklara salgılanan enzimleri engellemesidir. Pankreas, sindirim için birçok önemli enzim salgılar ve bu enzimlerin bağırsaklara ulaşamaması sindirimi önemli ölçüde bozar.

Muhabbet Kuşu İshal Belirtileri

Muhabbet kuşlarında ishal, genellikle sindirim sistemi rahatsızlıklarının bir belirtisidir. İshal olup olmadığını anlamak için şu belirtilere dikkat edilmelidir:

• Dışkının normalden daha sulu ve dağınık olması

• Kuşun tüylerini kabartarak hareketsiz durması

• Genel halsizlik ve iştahsızlık

• Tüylerde matlaşma ve bakımsız görünüm

• Kanatları düşük ve yorgun bir duruş sergilemesi

İshalin Sebepleri

İshal kendiliğinden birkaç gün içinde geçmezse mutlaka müdahale edilmelidir. Aşağıdaki tablolar, ishalin birçok farklı sebebi olduğunu göstermektedir. Bunlardan bazı hastalıklar zamanla daha yaygın hale gelirken, bazıları daha az görülmektedir. Genel olarak ishalin nedenleri ikiye ayrılabilir:

1. Doğrudan sindirim sistemini etkileyen hastalıklar
2. Diğer organları etkileyerek dolaylı yoldan ishale sebep olan hastalıklar

Sindirim sistemiyle ilgili nedenler

En yaygın sindirim sistemi hastalığı enterittir (bağırsak iltihabı). Bunun birçok nedeni vardır, ancak en yaygın neden bakteriyel enfeksiyonlardır. Bu enfeksiyonların başında Escherichia coli (E. coli) gelir. Daha nadir olarak Salmonella ve Clostridia gibi diğer bakteriler de enterite neden olabilir. Tıbbi kaynaklara göre ishale neden olabilen 12’den fazla farklı bakteri türü bulunmaktadır.

Bazen, bağırsakta doğal olarak bulunan yararlı bakteriler kontrolden çıkarak aşırı çoğalabilir ve ishal yapabilir. Bakteriyel enfeksiyon şüphesi varsa veya laboratuvar testleriyle doğrulanırsa, antibiyotik tedavisi gerekir.

Megabakterioz (Macrorhabdus ornithogaster mantar enfeksiyonu) da yaygın bir neden olup, genellikle kahverengi renkli hafif bir ishale sebep olur.

Eskiden sık görülen taşlık (gizzard) bozuklukları, günümüzde nadiren karşılaşılan bir sorundur. Taşlık, kuşun yediği yiyecekleri öğütmede çok önemli bir organdır. Ancak bazı durumlarda, taşlığın iç yüzeyi bozulur ve yumuşar. Bu hastalığın kesin nedeni bilinmemektedir ve özel bir tedavisi yoktur.

Bağırsaklarda bulunan villus (sindirim yüzeyini artıran küçük çıkıntılar) ile ilgili sorunlar da ishale neden olabilir. Villöz atrofi (villusların küçülmesi veya kaybolması) ve villöz füzyon (villusların yapışarak tek bir yüzeye dönüşmesi), sindirim kapasitesini düşürerek besinlerin yeterince emilmemesine ve ishale neden olabilir.

Bazı durumlarda bağırsak enfarktüsü (bağırsaklara giden kan akışının kesilmesi) gelişebilir. Ayrıca parazitler de (yuvarlak solucanlar, tenyalar ve karaciğer kelebekleri gibi) ishale sebep olabilir.

Sindirim sistemi dışındaki nedenler

Bazı hastalıklar, sindirim sistemini doğrudan etkilemeden dolaylı yoldan ishale sebep olabilir. Özellikle büyük tümörler veya kistler bağırsakları sıkıştırarak normal fonksiyonlarını engelleyebilir. Böbrek hastalıkları, aşırı su içeren idrar üretimine yol açarak dışkının sulu görünmesine neden olabilir. Karaciğer hastalıkları ise safra üretimini bozarak yağların sindirimini etkileyebilir ve ishale neden olabilir.

Yumurtlama ile ilgili hastalıklar da (örneğin yumurtalık kistleri ve yumurta peritoniti) bağırsakların dış yüzeyinde iltihap oluşturarak sindirimi bozabilir.

Bazı antibiyotiklerin aşırı kullanımı, bağırsaklardaki yararlı bakterileri öldürerek zararlı bakterilerin çoğalmasına ve ishale neden olabilir. Diyet değişiklikleri, stres, ortam değişikliği gibi faktörler de bağırsak florasını bozarak ishale yol açabilir.

Bunun yanı sıra, birçok virüs de ishale neden olabilir. Bir kaynak, muhabbet kuşlarında ishale yol açan 18 farklı virüs türü olduğunu belirtmiştir. Protozoalar (Giardia gibi mikroskobik parazitler) da ishale neden olabilir, ancak muhabbet kuşlarında teşhisi oldukça zordur.

Beslenme Kaynaklı Nedenler

• Bozuk veya bayat yem tüketimi

• Uzun süre bekleyen mamanın bakteri üretmesi

• Kirlenmiş veya uzun süre değiştirilmemiş su

• Fazla miktarda yeşillik veya kıvırcık marul verilmesi

Çevresel Faktörler

• Ani hava değişiklikleri

• Kuşun cereyana maruz kalması

• Kafesin açık pencereler arasında kalması

Hastalık ve Stres Kaynaklı Nedenler

• İç parazitlerin varlığı

• Stresli ortam veya ani değişiklikler

• Zayıf bağışıklık sistemi

Muhabbet Kuşu İshal Olursa Ne Yapılmalıdır?

İshal olan bir muhabbet kuşu için alınması gereken önlemler şunlardır:

Ortam ve Kafes Düzeni

• Kuş, ısı kaybının olmadığı sıcak ve huzurlu bir ortama alınmalıdır.

• Ani hava değişimlerinden korunması için kafes bir örtüyle kısmen sarılmalıdır.

Beslenme ve Su Düzeni

• Kirlenmiş ve beklemiş su hemen değiştirilmelidir.

• Kuşa taze, bozulmamış yem ve mama verilmelidir.

• Yeşillikler az miktarda ve iyice yıkanarak verilmelidir.

Sağlık ve Destekleyici Tedaviler

• Probiyotik içeren ek besinler verilebilir.

• İshali hafifletmek için pirinç lapası veya haşlanmış patates gibi sindirimi kolay gıdalar denenebilir.

• Veteriner hekime danışarak iç parazit tedavisi uygulanabilir.

Tedavi ve Bakım

İshalin kesin tedavisi, nedenine bağlıdır. Enterit, megabakterioz, mantar enfeksiyonları ve solucanlar gibi bazı hastalıkların antibiyotik ve antifungal ilaçlarla tedavisi mümkündür. Ancak her durumda destekleyici bakım çok önemlidir.

• Siyah çay: Soğutulmuş, tatlandırılmış siyah çay birçok hafif vakada faydalıdır. İçeriğindeki tanenler bağırsakları yatıştırır, şeker enerji sağlar ve sıvı kaybını önler.
• Sıcak ortam: Hasta kuşların vücut ısısını korumaları zorlaşır, bu nedenle sıcak tutulmaları gerekir.
• Sıvı desteği: Kuş susuz kalırsa, günde birkaç doz halinde 4 ml kadar su verilmelidir. Suya şeker (2 çay kaşığı) ve tuz (bir tutam) eklemek faydalı olabilir.
• Beslenme desteği: Kuş iştahsızsa, kolay sindirilebilen ticari mama veya ıslatılmış darı spreyleri ile beslenmeye teşvik edilmelidir.
• Probiyotikler ve prebiyotikler: Bağırsak florasını yeniden dengelemek için kullanılabilir. Ancak, antibiyotikle birlikte verilirse fayda sağlamazlar.
• Sağlıklı dışkı transferi: Nadir durumlarda, sağlıklı bir kuşun dışkısı suyla karıştırılarak hasta kuşa verilebilir. Bu yöntem, bağırsak florasını eski haline getirmeye yardımcı olabilir.

Muhabbet kuşunuz ishal olduğunda aşağıdaki tedavi yöntemlerini uygulayabilirsiniz:

Evde Uygulanabilecek Tedaviler

• Sıvı Tüketimini Artırın: Kuşun susuz kalmasını önlemek için temiz ve taze su her zaman kafeste bulunmalıdır.

• Doğal Destekler: Suyuna az miktarda elma sirkesi veya limon eklemek sindirim sistemine yardımcı olabilir.

• Beslenme Düzeni: Hafif ve sindirimi kolay gıdalar tercih edilmelidir. Haşlanmış pirinç, haşlanmış patates veya az miktarda yulaf iyi seçeneklerdir.

• Vitamin Takviyesi: Bağışıklık sistemini güçlendirmek için veteriner hekime danışarak vitamin takviyesi yapılabilir.

Veteriner Müdahalesi Gerektiren Durumlar

• İshal birkaç günden uzun sürüyorsa

• Kuş aşırı halsizleşmiş ve yem yemiyorsa

• Dışkıda kan veya anormal renk değişiklikleri varsa

• Kuşta hızlı kilo kaybı gözlemleniyorsa

İshal hafifse ve kısa sürede düzelirse endişelenmeye gerek yoktur. Ancak iki günden uzun süren veya ağır belirtiler gösteren vakalarda veteriner müdahalesi şarttır.

Kaynak: world-budgerigar.org